The Qur’an as “Sign” and “Indication” and Its Impact on Human Expectation

Document Type : Original Article

Authors

1 Faculty Member, Arabic Learning, Language Center, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.

2 Master of Arts in Qur’anic Studies, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran.

10.30497/isqh.2025.248817.1059

Abstract

این مقاله به دیدگاه‌های گوناگون اندیشمندان اسلامی درباره قرآن می‌پردازد؛ برخی آن را صرفاً متن و ظاهر می‌دانند، گروهی به باطن آن توجه دارند، عده‌ای الفاظ قرآن را سخن پیامبر می‌دانند و برخی آن را رؤیای رسولانه می‌خوانند. همچنین، دیدگاه‌هایی وجود دارد که قرآن را محدود به عصر نزول یا متعلق به همه اعصار می‌دانند. مقاله حاضر قرآن را سخن خداوند با انسان از طریق زبان نشانه‌ها معرفی می‌کند. واژه «آیه» نشان‌دهنده نشانه‌بودن قرآن است و واژگانی چون «بیان، تبیان، تفصیل، نور و بصائر» بر نشانگر بودن آن دلالت دارند. نشانه‌ها در این دیدگاه، علائمی در مسیر هدایت‌اند که انسان با تعقل و تفکر می‌تواند رمز آنها را کشف کند. قرآن کتابی است برای هدایت انسان‌های حق‌جو از طریق اشاره‌ها و نشانه‌ها، که هم به درون خود ارجاع می‌دهد و هم به بیرون. این کتاب عقل، قلب و طبیعت را نیز به عنوان ابزارهای هدایت معرفی کرده و بهره‌گیری از آنها را تأیید می‌کند. در نتیجه، قرآن کتابی فرامکانی و فرازمانی است که در کنار سایر روش‌های هدایت، نقش مرکزی در راهبری انسان دارد. مقاله از روش‌های معناشناسی و ساختگرایی بهره گرفته و بر بافت و سیاق متن تأکید دارد.

Keywords

Main Subjects


Article Title [العربیة]

اعتبار القرآن الکریم «آية» و«إشارة» وتأثیره علی توقع الإنسان منه

Authors [العربیة]

  • مهدي نوري‌افشان 1
  • حامد فتوت احمدي 2
1 عضو هيئة التدريس، قسم اللغة العربیة، معهد اللغات، جامعة الإمام الصادق علیه السلام، طهران، ایران.
2 الماجستیر فی الدراسات القرآنیة من معهد العلوم الإنسانیة والدراسات الثقافیة، طهران، إيران.
Abstract [العربیة]

لقد نظر العلماء المسلمون إلى القرآن الکریم من زوایا مختلفة؛ ففریق یراه نصا وظاهرا فقط، وآخر یهتم بباطنه أکثر. ویری بعضهم أن القرآن کلام النبي(ص)، ویقرؤه آخرون کرؤًى نبویة. ویعتبر فریق القرآنَ مختصا بعصر نزوله، ویراه فریق آخر شاملا لکل الأعصار. وتدعو هذه الدراسة إلى فهم جدید یرتکز على أن القرآن الکریم کلام اللّه تعالى مع الإنسان بلغة الآیات والإشارات؛ فهو، بشهادة نفسه، آیة ومشار إلیها. فکونه آیة یتجلّى في تکرار لفظ «آیة» في مواضعَ عدیدةٍ، وکونه إشارة یظهر من خلال لغة «البیان والتّبیین، والتفصیل، والنور والبصائر»، ومن خلال إشاراته الکثیرة إلى ما هو خارج عن نفسه. والمراد بـ«الآیة» في هذه الدراسة هي العلامات الموجودة على طریق الهدایة. وطریقة استخدام هذه الآیات وکشف رموزها عند القرآن هي التفکر والتعقل. فالقرآن کتاب هدایة للإنسان الفهیم والحنیف بالآیات والإشارات، ویجب أن یکون التوقع منه مستندا إلى هذا البنیة اللغویة والفكریة. فهو کتاب تکون إشاراته داخلیة أحیانا وخارجیة أحیانا أخرى؛ یهدي نفسُه، ویشیر إلى سائر مصادر الهدایة کالعقل والقلب والطبیعة، ویؤکد على الانتفاع بها. وبهذا الفهم یکون القرآن کتابا فوق المکانیة وفوق الزمانیة، یقوم في مرکز الرکز في منظومة الهدایة الإنسانیة مع سائر مصادرها. وقد استخدم في هذه الدراسة المنهج الدلالي والمنهج البنائي، ووضع الفهم في سیاق النص وبنائه.

Keywords [العربیة]

  • التوقع من القرآن
  • الآية
  • الإشارة
  • الهداية
  • العلامة